ZDROWIE PSYCHICZNE DZIECI I MŁODZIEŻY

10 czerwca 2024

Psychiatrzy coraz częściej mówią wręcz o epidemii zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży, co dotyczy zwłaszcza zaburzeń depresyjnych oraz autoagresji, które mogą poważnie zagrażać ich zdrowiu i życiu (do zachowań autoagresywnych zalicza się m.in. samookaleczenia i próby samobójcze). Dlatego nie wolno lekceważyć problemów psychicznych u dzieci i w razie jakichkolwiek niepokojących symptomów trzeba niezwłocznie skorzystać ze specjalistycznej pomocy – najlepiej wykwalifikowanego psychologa lub psychiatry.

Psychiatrzy wyróżniają cztery główne obszary zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży:

zachowania niedostosowane społecznie, niszczycielskie, agresywne (to tzw. zaburzenia eksternalizacyjne)
zaburzenia lękowe, zaburzenia nastroju (to tzw. zaburzenia internalizacyjne)
problemy i zaburzenia psychiczne związane z chorobą somatyczną i/lub niepełnosprawnością
całościowe zaburzenia rozwoju (np. spektrum zaburzeń autystycznych)

Po czym rodzice, opiekunowie lub nauczyciele mogą rozpoznać, że dziecko lub nastolatek znalazły się właśnie w kryzysie psychicznym? Większość zaburzeń psychicznych u dzieci objawia się łącznym występowaniem objawów z czterech podstawowych obszarów:

zaburzeń emocjonalnych
zmian w zachowaniu
opóźnień w rozwoju
trudności w relacjach społecznych.

W populacji dzieci i młodzieży powszechne jest doświadczanie kryzysów rozwojowych, kryzysów adolescencji, dorastania. Młoda osoba boryka się m.in. z walką o swoją autonomię, frustracją spowodowaną ograniczaniem jej praw (m.in. prawa do decydowania o sobie) i wieloma innymi problemami, które mogą powodować, że czuje się nieatrakcyjne, gorsze albo odrzucone. Takie dziecko lub nastolatek, nie radząc sobie, często woła o pomoc w sposób dramatyczny. Niestety, nierzadko zdarza się, że nie otrzymuje wsparcia ani w rodzinie, ani w szkole.

Choć generalnie, na kryzysy psychiczne narażeni są wszyscy młodzi ludzie, to jednak eksperci potwierdzają, że istnieją też grupy podwyższonego ryzyka. Nietrudno się domyślić, że chodzi przede wszystkim o dzieci i młodzież z rodzin dysfunkcyjnych (niewydolnych wychowawczo), które są często biedne, zaniedbane, odrzucone, wykluczone i doświadczają różnych form przemocy. Na tym jednak nie koniec.

Pod silną presją psychiczną znajduje się również spora liczba młodych osób z tzw. „normalnych” rodzin. Na przykład takich, które mają ograniczone zdolności intelektualne i werbalne, różnego rodzaju dysfunkcje ruchowe, zaburzenia koordynacji, ale także borykające się z nadwagą lub otyłością czy trądzikiem. Problemy mają też dzieci, którym stawia się nierealistyczne wymagania. Dziecko z zamożnej rodziny także może czuć się odrzucone, jeśli nie respektuje się jego potrzeb emocjonalnych. Eksperci oceniają, że na zdrowie psychiczne młodego pokolenia nie wpływają też korzystnie nowe technologie komunikacyjne.

Jeśli wydaje Ci się, że Twoje dziecko potrzebuje pomocy, a jego stan psychiczny przeszkadza w normalnym funkcjonowaniu w życiu społecznym lub w edukacji, skorzystaj z pomocy specjalistów.

Pomoc psychologiczna, psychoterapeutyczna i psychiatryczna dla dzieci i młodzieży udzielana jest na trzech tak zwanych poziomach referencyjnych, zgodnie z potrzebami pacjentów Poziom referencyjny określa formę uzupełniającej się wzajemnie opieki, jaką może być objęty pacjent:

I poziom – pomoc w warunkach ambulatoryjnych w poradni psychologicznej udzielana przez psychologów, psychoterapeutów, terapeutów środowiskowych

II poziom – opieka dzienna lub w warunkach ambulatoryjnych w oddziale dziennym lub poradni zdrowia psychicznego pod kierunkiem lekarzy psychiatrów, psychologów, psychoterapeutów i terapeutów zajęciowych

III poziom – opieka w szpitalu, w stacjonarnym oddziale psychiatrycznym. Pomocy w nim udzielają lekarze psychiatrzy, psychologowie, psychoterapeuci, terapeuci zajęciowi.

Gdy sprawy zaszły za daleko: gdzie szukać ratunku?
Warto wiedzieć, że poza służbą zdrowia, fachową pomoc psychologiczną można uzyskać również w wielu innych miejscach (instytucjach), takich jak:

Centrum wsparcia dla osób w stanie kryzysu psychicznego – 800 70 2222

Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży – 116 111

Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka – 800 12 12 12

Telefon Zaufania dla Osób Dorosłych w Kryzysie Emocjonalnym – 116 123

Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci – 800 100 100

Policyjny Telefon Zaufania – 800 12 02 26

Poradnie pedagogiczno-psychologiczne w szkołach

Powiatowe centra pomocy rodzinie

Lokalne ośrodki (centra) interwencji kryzysowej

Pomocowe strony internetowe:

pokonackryzys.pl

centrumwsparcia.pl