CZAS WOLNY W NASZYM ŻYCIU
Czym jest czas wolny?
Istnieje wiele definicji czasu wolnego, ale na ogół podkreśla się w nich, że jest to czas, jaki pozostaje człowiekowi do swobodnej dyspozycji, kiedy już wykona wszystkie czynności obowiązkowe. W czasie wolnym nie ma już żadnych przymusów – nosi on znamiona dobrowolności i niekomercyjności oraz jest źródłem satysfakcji.
Najważniejsze funkcje czasu wolnego.
Istnieje cały szereg form spędzania czasu wolnego, charakterystycznych dla poszczególnych grup wiekowych i środowisk. Jego naczelna funkcja – rekreacyjna – pozwala na regenerację sił zużytych w trakcie pracy i nauki, poprawę stanu zdrowia, jak również szeroko pojęty rozwój psychiczny, fizyczny i duchowy. Wypoczynkowa funkcja czasu wolnego przynosi odprężenie i odpoczynek – zarówno fizyczny, jak i psychiczny. Dotyczy tak biernych (np. snu), jak i aktywnych form rekreacji (np. spacerów na świeżym powietrzu). Funkcja rozrywkowa pozwala oderwać myśli od spraw dnia codziennego i w pełni oddać się przyjemnościom. Funkcja kulturalna wiąże się z przyswajaniem wartości kulturowych, choćby przez kontakt z twórczymi osobami, poznawanie ich dzieł (literackich, malarskich), a co za tym idzie również ich spojrzenia na świat. Funkcja rozwojowa zakłada poszerzanie wiedzy i nabywanie nowych umiejętności. Funkcja integracyjna czasu wolnego jest czynnikiem spajającym rodzinę, grono przyjaciół czy grupę rówieśniczą. Sprzyja zaspokajaniu potrzeby przynależności, ponieważ daje możliwość zacieśniania więzów poprzez wykonywanie czynności wspólnie, np. trenowania w zespole. Przeciwdziała zjawisku samotności, które jest jednym z największych zagrożeń postępującej cyfryzacji. Kompensacyjna funkcja czasu wolnego daje możliwość sprawdzania swojego potencjału w innych sferach niż zawodowa. Przynosi dowartościowanie i równowagę życiową. Pozwala uzupełnić braki i niedobory, np. w zakresie aktywności ruchowej. Z kolei funkcja katartyczna umożliwia odreagowanie stresu, oczyszczenie się z negatywnych emocji, a ponadto przywraca równowagę między spontanicznością a samokontrolą i sprzyja poszukiwaniu nowych form ekspresji osobowości.
Czas wolny – szanse i zagrożenia.
Czas wolny wpływa zarówno na jakość życia, jak i na osobowość człowieka. Jest nierozłącznie związany z rozwijaniem zainteresowań i zdolności, uczestniczeniu w życiu społecznym, zdobywaniem nowych doświadczeń. Niesie jednak za sobą nie tylko szanse na samodoskonalenie i odzyskiwanie pozytywnej energii, ale również zagrożenia związane z jego niewłaściwym zagospodarowaniem. We współczesnej rzeczywistości szczególnie niebezpieczne wydają się zagrożenia w cyberprzestrzeni, które mają wpływ na zdrowie, psychikę, moralność i odnajdywanie się w społeczeństwie. Błędy w organizowaniu wolnego czasu mogą prowadzić do rodzenia się przemocy, agresji, jak również innych niepokojących zjawisk, np. samotności w sieci oraz nowych form sekt i subkultur. Sposób jego spędzania ma bezpośredni wpływ nie tylko na jednostkę, ale na całe społeczeństwo. Brak umiejętności zaplanowania czasu wolnego pozostaje z człowiekiem na całe życie i powoduje jego wyuczoną bezczynność.
Czas wolny dzieci i dorosłych.
Ze względu na natłok zajęć szkolnych dzieci mają coraz mniej czasu wolnego. Tymczasem w fazie dojrzewania zyskuje on szczególne znaczenie, jeśli chodzi o rozwój społeczny, intelektualny i fizyczny, a także kształtowanie się uzdolnień i zainteresowań. Czas wolny to czas zabawy, która dostarcza więcej informacji o świecie niż nauka rozumiana w sposób tradycyjny, bo pozwala na intensywne doświadczanie. Dlatego niezwykle ważne jest odpowiednie przygotowanie dzieci do racjonalnego spędzania czasu wolnego już od najmłodszych lat, ponieważ już wtedy kształtuje się wiele upodobań i nawyków. Aktywność i umiejętność organizowania sobie zajęć poza obowiązkami, możliwość realizacji własnej inicjatywy, samodzielności, zwłaszcza, gdy dzieci są starsze, prowadzi do właściwie rozumianego samowychowania. Dobrze więc, jak projektantami czasu wolnego w coraz większym wymiarze stają się same dzieci, oczywiście pod czujnym okiem rodziców. Natomiast w przypadku dorosłych czas wolny, który jest dobrem deficytowym, ma silny związek z zaspokajaniem potrzeby samorealizacji. Powoli jednak zaczyna wkraczać w sferę komercji. Formy jego spędzania są częścią kultury masowej, która przynosi nie tyle przyjemność uczestnikom, ile zysk organizatorom. Można mówić o upowszechnianiu się wzorów zachowań w czasie wolnym, takich jak chodzenie na fitness czy na zakupy w centrum handlowym.
Czas wolny i jego znaczenie.
Podsumowując rozważania na temat spędzania czasu wolnego należy pokreślić, że bardzo ważne jest znalezienie własnego sposobu regeneracji sił psychofizycznych. W gruncie rzeczy nie ma znaczenia, czy spędza się pół dnia na świeżym powietrzu, piętnaście minut czy wcale, jeśli się zna swój organizm i potrzeby. Najistotniejsze, by pamiętać iż czas wolny jest chwilą dla siebie i bliskich, i że trzeba go wypełniać czynnościami zgodnie z własnymi zachciankami. W przeciwnym razie dopadnie nas znużenia, depresja, staniemy się mniej efektowni w pracy i w kontaktach z drugim człowiekiem.
Czas wolny kiedyś i dziś:
Opracowanie:
Monika Stępień , Anita Dudała
